Είναι μία φυσιολογική αντίδραση για κάθε ζωντανό οργανισμό να ανταποκρίνεται στο φόβο με τον αμυντικό μηχανισμό “πάλης – φυγής”. Στα πρώιμα χρόνια ήταν ζήτημα επιβίωσης, στη σύγχρονη εποχή όμως η συμπεριφορά αυτή παραμένει στο DNA μας ως ενστικτώδης αντίδραση στο συναίσθημα του φόβου. Στη διαδικασία αυτή είναι πολύ πιθανό να μην αντιλαμβάνεται κάποιος ότι βιώνει αίσθημα φόβου ή να μην μπορεί να εντοπίσει το ερέθισμα που το προκαλεί. Παρ’ όλα αυτά, μέσα από την ενεργοποίηση του εν λόγω μηχανισμού, μπορεί να διαπιστώσει ότι ο οργανισμός αντιδρά αυτόματα σε ένα ακούσιο ερέθισμα. Σε ορισμένες καταστάσεις είναι πιθανό να μεταπηδάμε από την μία αντίδραση στην άλλη, με εναλλαγή συμπεριφορών που αντιστοιχούν στην κάθε αντίδραση.
Ο μηχανισμός “πάλης – φυγής” συναντάται πολύ συχνά σε άτομα που έχουν βιώσει στο παρελθόν ένα έντονα τραυματικό γεγονός ή σε άτομα που βιώνουν γενικευμένο άγχος ή κρίσεις πανικού. Λόγω βιωμάτων και τραυματικών εμπειριών μπορεί να ενεργοποιηθεί συχνά στην καθημερινότητα κάποιου. Συμβαίνει ακόμα και αν η κατάσταση που καλείται να αντιμετωπίσει δεν είναι φανερά επικίνδυνη, όμως η ανάμνηση από προηγούμενες επικίνδυνες ή μη επιθυμητές εμπειρίες πυροδοτεί τον μηχανισμό μέσα του. Είναι πολύ πιθανό ότι όλοι μας μπορούμε να ανακαλέσουμε την τελευταία φορά που σκεφτήκαμε πως θα θέλαμε πολύ να ξεφύγουμε από μια κατάσταση ή που αυθόρμητα αντιδράσαμε σε ένα ερέθισμα σαν να δίναμε μια προσωπική μάχη. Κι όμως, ίσως δυσκολευόμαστε να εντοπίσουμε αν στην ίδια κατάσταση, υπήρχε κάτι που μπορεί να πυροδότησε μέσα μας έναν κρυμμένο φόβο.
Συνεπώς, το πιο σημαντικό στάδιο είναι αρχικά να κατανοήσουμε την κατάστασή μας. Χρειάζεται ένα επίπεδο αυτογνωσίας και μία ικανότητα αυτο-παρατήρησης για να συνειδητοποιήσουμε ότι πολεμάμε ή αποφεύγουμε κάτι. Και σίγουρα ακόμα μεγαλύτερα ποσοστά και από τα δύο για να παραδεχτούμε ή έστω να αντιληφθούμε το φόβο που αισθανόμαστε.
Ως μια φυσιολογική διαδικασία του νευρικού μας συστήματος, ο μηχανισμός “πάλης – φυγής” υπάρχει για να μας προστατεύει. Για το λόγο αυτό συχνά συνδέεται με σωματικές αντιδράσεις. Εάν υπάρξει ερέθισμα που ενεργοποιεί αυτό τον μηχανισμό, αλλά εμείς εμποδίσουμε την εξωτερίκευση των εν λόγω συμπεριφορών, αν δηλαδή διστάσουμε να παλέψουμε ή να αποφύγουμε την φυγή, τότε το νευρικό σύστημα δεν εκτονώνεται, με αποτέλεσμα να βιώνουμε έντονο εκνευρισμό, θυμό, θλίψη ή ακόμα και διάφορες σωματικές αντιδράσεις όπως πονοκεφάλους, ζαλάδες, γαστρεντερικά προβλήματα, δυσκολία στον ύπνο κ.α.
Να θυμάσαι ότι είναι απόλυτα φυσιολογικό να κρύβεις έναν ή και περισσότερους φόβους. Χρησιμοποίησε τον μηχανισμό “πάλης – φυγής” για να αναγνωρίσεις τα ερεθίσματα που τους προκαλούν και επέτρεψε στον εαυτό σου να ωφεληθεί από τη δύναμη που γεννούν οι φόβοι σου.
